መተንፈስ ለሁሉም እንስሳት አስፈላጊ ሂደት ነው። በመተንፈሻ አካላት አማካኝነት ሰውነትዎ አስፈላጊ ተግባራትን ለማከናወን እና ከመጠን በላይ ካርቦን ዳይኦክሳይድን ከሰውነት ለማስወጣት የሚያስፈልገውን ኦክሲጅን ይይዛሉ. ነገር ግን ይህን ተግባር ለማከናወን የተለያዩ የእንስሳት ቡድኖች የተለያዩ ዘዴዎችን ፈጥረዋል። ለምሳሌ በቆዳቸው፣ በጅራታቸው ወይም በሳንባዎቻቸው መተንፈስ የሚችሉ እንስሳት አሉ።
በዚህ ድረ-ገጻችን ላይ ስለ በሳንባ ውስጥ ስለሚተነፍሱ እንስሳት እና እንዴት እንደሚያደርጉት እንነግራችኋለን። እንጀምር!
በእንስሳት ውስጥ የ pulmonary respiration ምንድነው?
የሳንባ መተንፈስ በሳንባ ውስጥ መተንፈስ ነው። ሰዎችን እና የተቀሩትን አጥቢ እንስሳት የምንጠቀምበት መንገድ ነው። ይሁን እንጂ በሳንባዎች ውስጥ የሚተነፍሱ ሌሎች የእንስሳት ቡድኖች አሉ. ወፎች፣ ተሳቢ እንስሳት እና አብዛኞቹ አምፊቢያኖችም ይህን የመሰለ ትንፋሽ ይጠቀማሉ። በሳምባ የሚተነፍሱ አሳዎችም አሉ!
የሳንባ መተንፈሻ ደረጃዎች
የሳንባ መተንፈስ ብዙ ጊዜ ሁለት ደረጃዎች አሉት፡
በሳንባ ውስጥ ያሉት አልቪዮሊዎች ባለ አንድ ሴል ግድግዳ ያላቸው በጣም ጠባብ ቱቦዎች ሲሆኑ ኦክሲጅን ወደ ደም ውስጥ እንዲገባ ያስችላል።አየር ወደ ውስጥ ሲገባ ሳምባው ያብጣል እና የጋዝ ልውውጥ በአልቮሊ ውስጥ ይከናወናል. በዚህ መንገድ ኦክሲጅን ወደ ደም ውስጥ ስለሚገባ በሁሉም የሰውነት ክፍሎች እና ሕብረ ሕዋሳት ውስጥ ይሰራጫል እና ካርቦን ዳይኦክሳይድ ከሳንባ ይወጣል ይህም በኋላ ሳንባዎች ሲዝናኑ ወደ ከባቢ አየር ይወጣል.
ሳንባዎች ምንድናቸው?
ግን በትክክል ሳንባ ምንድን ነው? ሳንባዎች ኦክስጅንን ማግኘት ያለበትን መካከለኛ መጠን ያለው የሰውነት አካል ንክኪዎች ናቸው። የጋዝ ልውውጥ የሚከናወነው በሳንባው ገጽ ላይ ነው. ሳንባዎቹ ብዙውን ጊዜ ተጣምረው ሁለት አቅጣጫዊ አተነፋፈስ ያደርጋሉ። እንደ እንስሳው አይነት እና ባህሪያቱ ሳንባዎች በቅርጽ እና በመጠን ስለሚለያዩ ሌሎች ተያያዥ ተግባራት ሊኖራቸው ይችላል።
አሁን በሰው እና በሌሎች አጥቢ እንስሳት ላይ እንደዚህ አይነት አተነፋፈስ መገመት ቀላል ነው ነገርግን ሌሎች በሳንባ የሚተነፍሱ የእንስሳት ቡድኖች እንዳሉ ያውቃሉ? ምን እንደሆኑ ለማወቅ ጉጉ ኖት? አንብብና እወቅ!
በሳንባ የሚተነፍሱ የውሃ ውስጥ እንስሳት
የውሃ እንስሳት አብዛኛውን ጊዜ ኦክስጅን የሚያገኙት ከውሃ ጋር በጋዝ ልውውጥ ነው። ይህንንም በተለያዩ መንገዶች ማለትም በቆዳ መተንፈሻ (በቆዳ በኩል) እና በጊል መተንፈስን ጨምሮ። ነገር ግን አየር ከውሃ እጅግ የላቀ ኦክሲጅን ስላለው ብዙ የውሃ ውስጥ እንስሳት
የሳንባ መተንፈሻን እንደ ማሟያ መንገድ ከከባቢ አየር ኦክስጅን ለማግኘት ፈጥረዋል።
እንዲሁም ሳንባዎች ኦክስጅንን ለማግኘት የበለጠ ውጤታማ መንገድ ከመሆኑ በተጨማሪ የውሃ ውስጥ እንስሳትን
እንዲንሳፈፉ ይረዳል።
ሳምባ የሚተነፍሰው አሳ
በሚገርም ሁኔታ አሳዎች በሳምባዎቻቸው ውስጥ የሚተነፍሱባቸው አጋጣሚዎች አሉ ለምሳሌ፡-
- ሴኔጋል ቢቺር ወይም አፍሪካዊ ድራጎንፊሽ (ፖሊፕቴረስ ሴኔጋሉስ)
- እብነበረድ ሳንባፊሽ (ፕሮቶፕተርስ አቲዮፒክስ)
- የአሜሪካን ሙድፊሽ (ሌፒዶሲረን ፓራዶክስ)
- Queensland Lungfish (Neoceratodus forsteri)
- የአፍሪካ ሳንባ አሳ (ፕሮቶፕተር አኔክቴንስ)
የሳንባ ትንፋሽ አምፊቢያን
አንዳንድ
የአምፊቢያን ምሳሌዎች በሳምባዎቻቸው ውስጥ የሚተነፍሱ፡ ናቸው።
- የጋራ ቶድ (ቡፎ ስፒኖሰስ)
- የሳን አንቶኒዮ እንቁራሪት (Hyla molleri)
- ሞኒቶ እንቁራሪት (ፊሎሜዱሳ ሳቫጊይ)
- እሳት ሳላማንደር (ሳላማንድራ ሳላማንድራ)
- Caecilia (ግራንዲሶኒያ ሴቸሌንስ)
በሳንባ የሚተነፍሱ የውሃ ኤሊዎች
ሌሎች ሳንባ ያላቸው እንስሳት ከውሃ አካባቢ ጋር የተላመዱ የባህር ኤሊዎች ናቸው። እንደሌሎች ተሳቢ እንስሳት ሁሉ ኤሊዎች በየብስም በባሕርም በሳምባዎቻቸው ውስጥ ይተነፍሳሉ። ይሁን እንጂ የባህር ኤሊዎች የጋዝ ልውውጥን በ
የቆዳ መተንፈሻን ; በዚህ መንገድ ኦክስጅንን በውሃ ውስጥ መጠቀም ይችላሉ. በሳምባዎቻቸው ውስጥ የሚተነፍሱ የውሃ ኤሊዎች አንዳንድ ምሳሌዎች፡
- የሎገር ራስ የባህር ኤሊ (ካሬታ ኬንታታ)
- አረንጓዴ ኤሊ (Chelonia mydas)
- የቆዳ ጀርባ የባህር ኤሊ (ደርሞሼሊስ ኮርያሳ)
- ቀይ ጆሮ ያለው ተንሸራታች (ትራኬሚስ ስክሪፕት ኤሌጋንስ)
- የአሳማ አፍንጫ ያለው ኤሊ (Carettochelys insculpta)
ምንም እንኳን የሳንባ መተንፈሻ ዋናው የኦክስጂን አወሳሰድ አይነት ቢሆንም ለዚህ አማራጭ የአተነፋፈስ የባህር ኤሊዎች ምስጋና ይግባውና
በባህር ወለል ላይ እንቅልፍ ይተኛል ሳያደርጉት ሳምንቶች መሄድ!
በሳንባ የሚተነፍሱ የባህር አጥቢ እንስሳት
በሌሎች ሁኔታዎች የሳንባ መተንፈስ ሁኔታ በውሃ ውስጥ ከመኖር በፊት ነው። ይህ የሴታሴያን (አሳ ነባሪ እና ዶልፊኖች) ምንም እንኳን የሳንባ መተንፈሻን ብቻ ቢጠቀሙም
የውሃ ህይወት ላይ መላመድን ፈጥረዋል spiracles) የራስ ቅሉ የላይኛው ክፍል ላይ የሚገኝ ሲሆን በውስጡም ሙሉ በሙሉ ወደ ላይኛው ክፍል መሄድ ሳያስፈልጋቸው ወደ ሳንባዎች የሚገቡበት እና የሚወጡትን አየር ያመነጫሉ.በሳምባዎቻቸው ውስጥ የሚተነፍሱ የባህር ውስጥ አጥቢ እንስሳት አንዳንድ አጋጣሚዎች፡-
- ሰማያዊ ዓሣ ነባሪ (ባላኢኖፕቴራ ሙስሉስ)
- ኦርካ (ኦርኪነስ ኦርካ)
- የተለመደ ዶልፊን (ዴልፊነስ ዴልፊስ)
- ማናቴ (ትሪቸከስ ማናቱስ)
- ግራጫ ማህተም (ሃሊቸሮስ ግሪፐስ)
- የዝሆን ማኅተም (ሚሮውንጋ ሊዮኒና)
በሳንባ የሚተነፍሱ የምድር እንስሳት
በምድር ላይ ያሉ የጀርባ አጥንት ያላቸው እንስሳት በሙሉ በሳምባዎቻቸው ይተነፍሳሉ። ሆኖም ግን እያንዳንዱ ቡድን እንደየራሱ ባህሪ የዝግመተ ለውጥ ማስተካከያዎች አለው። በአእዋፍ ላይ ለምሳሌ ሳንባዎች ከአየር ከረጢቶች ጋር የተቆራኙ ሲሆን ይህም መተንፈስን የበለጠ ውጤታማ ለማድረግ እና ሰውነታቸውን ለበረራ ቀላል ለማድረግ እንደ ንጹህ አየር ማጠራቀሚያ ይጠቀማሉ.
በተጨማሪም በነዚህ እንስሳት ውስጥ የውስጥ አየር ትራንስፖርትም ከድምፃዊ ድምፅ ጋር የተቆራኘ ነው። የአካላቸው መጠን እና ቅርፅ ከሳንባ አንዱ ብዙውን ጊዜ በጣም ትንሽ ነው አልፎ ተርፎም ይጠፋል።
ሳንባ የሚተነፍሱ የሚሳቡ እንስሳት
- ኮሞዶ ድራጎን (ቫራኑስ ኮሞዶንሲስ)
- ቦአ (ቦአ ኮንስትራክተር)
- የአሜሪካዊ አዞ (ክሮኮዲለስ አኩቱስ)
- ጋላፓጎስ ጃይንት ኤሊ (ቼሎኖይዲስ ኒግራ)
- የፈረስ ጫማ እባብ (ሄሞሮይስ ጉማሬ)
- ኢየሱስ ክርስቶስ ሊዛርድ (ባሲሊስቆስ ባሲሊስከስ)
ሳንባ የሚተነፍሱ ወፎች
- ቤት ድንቢጥ (ፓስቨር domesticus)
- ኢምፔር ፔንግዊን (Aptenodytes forsteri)
- ቀይ ጉሮሮ ሃሚንግበርድ (አርኪሎከስ ኮሉብሪሪስ)
- ሰጎን (ስትሩቲዮ ካሜሉስ)
- ተቅበዝባዥ አልባትሮስ (ዲዮሜዲያ ደስ ይበለው)
መሬት የሚተነፍሱ አጥቢ እንስሳት
- Weasel (Mustela nivalis)
- የሰው (ሆሞ ሳፒየንስ)
- ፕላቲፐስ (ኦርኒቶርሂንቹስ አናቲነስ)
- ቀጭኔ (ጊራፋ ካሜሎፓርዳሊስ)
- አይጥ (ሙስ ሙስሉስ)
በሳንባ ውስጥ የሚተነፍሱ ግልብ ያልሆኑ እንስሳት
በሳንባ ውስጥ በሚተነፍሱ የማይበረዝ እንስሳት ውስጥ የሚከተሉት ይገኛሉ።
የሳንባ መተንፈሻ አርትሮፖድስ
በአርትሮፖድ ውስጥ መተንፈስ አብዛኛውን ጊዜ የሚከሰተው በመተንፈሻ ቱቦ ውስጥ ሲሆን እነዚህም የመተንፈሻ አካላት ናቸው። ነገር ግን አራክኒዶች (ሸረሪቶች እና ጊንጦች) የሳንባ መተንፈሻ ሥርዓትን ፈጥረዋል
መጽሐፍ ሳንባዎች
እነዚህ አወቃቀሮች አትሪየም ከሚባለው ትልቅ ክፍተት የተሰራ ሲሆን በውስጡም ላሜላ (የጋዝ ልውውጥ የሚካሄድበት ቦታ) እና እንደ መጽሃፍ ገፆች የተደረደሩ የአየር ማረፊያ ቦታዎች ናቸው። አትሪየም ወደ ውጭ ክፍት ነው ስፒራክል በሚባል ቀዳዳ።
ይህን አይነት በአርትቶፖድስ ውስጥ ያለውን አተነፋፈስ በደንብ ለመረዳት በእንስሳት ውስጥ ትራኪካል መተንፈሻ ላይ ይህን ሌላ ጽሑፍ በጣቢያችን ላይ እንዲያማክሩ እንመክርዎታለን።
የሳንባ መተንፈሻ ሞለስኮች
ሞለስኮችም ትልቅ የሰውነት ክፍተት አላቸው። ይህ ክፍተት የማንትል ዋሻ ተብሎ የሚጠራ ሲሆን በውሃ ውስጥ በሚገኙ ሞለስኮች ውስጥ ከሚመጣው ውሃ ውስጥ ኦክስጅንን የሚወስዱ ጉረኖዎችን ይይዛል.በ Pulmonata ቡድን(የቴሬስትሪያል ቀንድ አውጣዎች እና ስኩዊቶች) በሞለስኮች ውስጥ ይህ ክፍተት ጉሮሮ የለውም ነገር ግን ከፍተኛ የደም ሥር የሆነ እና እንደ ሳንባ የሚሰራ ሲሆን ኦክሲጅንን ይይዛል። ፕኒሞስቶም በሚባል ቀዳዳ በኩል ከውጭ በሚገባው አየር ውስጥ ይገኛል።
በዚህ ሌላ በገጻችን ላይ ስለ ሞለስኮች አይነት - ባህሪያት እና ምሳሌዎች በሳንባ ውስጥ የሚተነፍሱ ሞለስኮች ተጨማሪ ምሳሌዎችን ያገኛሉ።
የሳንባ መተንፈሻ ኢቺኖደርምስ
የሳንባ መተንፈሻን መናገር፣የባህር ዱባ ጉዳይ (የባህር ዱባዎች) በጣም ከሚያስደስት አንዱ ሊሆን ይችላል። እነዚህ ተገላቢጦሽ እና የውሃ ውስጥ ያሉ እንስሳት የሳንባ አተነፋፈስ ፈጥረዋል
የመተንፈሻ ዛፎች በከፍተኛ ቅርንጫፎቻቸው ከውጫዊው አካባቢ ጋር በክሎካ የሚገናኙ ቱቦዎች ናቸው።ሳንባ ተብለው ይጠራሉ ምክንያቱም ኢንቫጋኒሽኖች ስለሆኑ እና ባለሁለት አቅጣጫ ፍሰት ስላላቸው። ውሀው ገብቶ በዛው ቦታ ይወጣል፡
la cloaca ; እና ይህን የሚያደርገው ለ cloaca መጨናነቅ ምስጋና ይግባው. ከውሃ የሚገኘውን ኦክሲጅን በመጠቀም በመተንፈሻ ዛፎች ላይ የጋዝ ልውውጥ ይካሄዳል።
በሳንባ እና ጅረት የሚተነፍሱ እንስሳት
በሳምባዎቻቸው ውስጥ የሚተነፍሱ ብዙ የውሃ ውስጥ እንስሳት እንዲሁ
ሌሎች ተጨማሪ የአተነፋፈስ ዓይነቶች እንደ የቆዳ መተንፈሻ እና የጊል መተንፈስ ያሉ።
በሳምባና በጉልበት ከሚተነፍሱ እንስሳት መካከል አምፊቢያን በሕይወታቸው የመጀመሪያ ደረጃ (እጭነት ደረጃ) የሚያሳልፉት አምፊቢያን ይገኙበታል። ውሃ, በጉሮሮ ውስጥ በሚተነፍሱበት.ነገር ግን አብዛኛዎቹ አምፊቢያኖች እንደ ትልቅ ሰው (የመሬት መድረክ) ግልገላቸውን አጥተው ወደ ሳንባ እና ቆዳ መተንፈሻ ይቀየራሉ።
አንዳንድ ዓሦች
በሕይወታቸው መጀመሪያ ላይ በጊንጥ ይተነፍሳሉ እናም እንደ ትልቅ ሰው በሁለቱም በሳንባዎች እና በድድ ይተነፍሳሉ። ነገር ግን ሌሎች ዓሦች በጉልምስና ወቅት የሳንባ ምች መተንፈሻ ግዴታ አለባቸው።
እውቀትዎን ለማስፋት እና በዚህ ጽሁፍ ላይ የቀረቡትን መረጃዎች በሙሉ ለማጠናቀቅ ከፈለጉ በሳምባዎቻቸው ውስጥ ስለሚተነፍሱ እንስሳት ይህን ሌላ ጽሑፍ በገጻችን ላይ ማየት ይችላሉ።
ሌሎች በሳንባዎቻቸው ውስጥ የሚተነፍሱ እንስሳት
ሌሎች በሳምባ የሚተነፍሱ እንስሳት፡-
- ቮልፍ (ካኒስ ሉፐስ)
- ውሻ (ካኒስ ሉፐስ ፋውሊስ)
- ድመት (ፌሊስ ካቱስ)
- ሊንክስ
- ነብር (ፓንቴራ ፓርዱስ)
- ነብር (ፓንተራ ትግሬ)
- አንበሳ (ፓንቴራ ሊዮ)
- Puma (Puma concolor)
- ጥንቸል (ኦሪክቶላጉስ cunculus)
- Hare (Lepus europaeus)
- Ferret (Mustela putorius furo)
- ስኩንክ (ሜፊቲዳኢ)
- ካናሪ (ሴሪንየስ ካናሪያ)
- ጉጉት (ቡቦ ቡቦ)
- ጉጉት (ቲቶ አልባ)
- የሚበር ቄሮ (ጂነስ ፕተሮሚኒ)
- ማርሱፒያል ሞል (Notoryctes typhlops)
- ላማ (ላማ ግላማ)
- አልፓካ (ቪኩኛ ፓኮስ)
- ጋዜል (ጂነስ ጋዜላ)
- የዋልታ ድብ (ኡርስሱስ ማሪቲመስ)
- ናርዋል (ሞኖዶን ሞኖሴሮስ)
- ስፐርም ዌል (ፊዚተር ማክሮሴፋለስ)
- ኮካቱ (ቤተሰብ ካካቱዳኢ)
- ስዋሎ (ሂሩንዶ ሩስቲካ)
- ፔሬግሪን ፋልኮን (ፋልኮ ፔግሪነስ)
- Blackbird (Turdus merula)
- የቱርክን ስኳብ (አሌክቱራ ላታሚ)
- የአውሮፓዊው ሮቢን (ኤሪትሃከስ ሩቤኩላ)
- ኮራል እባብ (ቤተሰብ ኤላፒዳ)
- የማሪን ኢጉዋና (አምብሊሪሂንቹስ ክርስታተስ)
- Dwarf Crocodile (Osteolaemus tetraspis)
